Verbod op vrijmetselarij

De vrijmetselarij is een eeuwenoud sociaal netwerk, dat zich onderscheidt van andere verenigingen met haar rituele traditie. In de Tweede Wereldoorlog werden alle loge-activiteiten verboden, omdat de nazi’s hierin een Joodse samenzwering dachten te zien. In werkelijkheid was het netwerk met haar tolerante ideeën een bron van verzet. Grootmeester Hermannus van Tongeren en zijn dochter Jacoba bijvoorbeeld, steunden Vrij Nederland en de Groep 2000 met geld uit vrijmetselaarskringen. 

Geroofd in de oorlog

Ondertussen werd alle vrijmetselaarsbezit door de nazi’s geroofd, waaronder het museum van de Grootloge, dat in de 19de eeuw door prins Frederik werd gesticht. Vrijmetselaren wisten elkaar ondanks het verbod toch overal te vinden, zelfs in concentratiekampen. De lezing gaat in op deze onderbelichte aspecten van de oorlogsgeschiedenis en laat beelden zien van het nog altijd vermiste erfgoed.

Foto: In 1941 dwingen NSB’ers de Rotterdamse burgemeester Pieter J. Oud te poseren als vrijmetselaar met een namaak-schootsvel. Collectie Vrijmetselarij Museum, Den Haag

Andrea Kroon

Kunsthistorica dr. Andrea Kroon van bureau Kroon & Wagtberg Hansen verzorgt al jaren publicaties en tentoonstellingen over de geschiedenis van Den Haag.

Nu werkt ze met steun van het Mondriaan Fonds aan een onderzoeksproject dat de roof vrijmetselaarserfgoed in de Tweede Wereldoorlog in kaart brengt en nieuwe opsporingskansen biedt.

Foto: Handgemaakte houten passer van Loge Deli, 1944. In Japanse bezetting interneringskampen werden met geïmproviseerde rituele voorwerpen logebijeenkomsten gehouden. Foto Paul Mellaart. Collectie Vrijmetselarij Museum, Den Haag

Waar, wanneer & aanmelding

Deze gratis lezing wordt georganiseerd door het Haags Gemeentearchief en vindt plaats op woensdag 23 november om 12.30 uur op Podium B, etage 5, Centrale Bibliotheek, Spui 68 te Den Haag. Aanmelding is verplicht en kan via DEZE link. Van harte welkom!